Czym jest bieg na orientację?

Bieg na orientację (BnO) kojarzy się z marką „Zielony sport”. BnO jest dyscyplina sportowa w której zawodnik posługując się mapą i kompasem ma za zadanie w jak najkrótszym czasie przebiec określoną trasę wyznaczoną w terenie przez punkty kontrolne. Jest to sport dla ludzi myślących, sztuką jest odnalezienie równowagi pomiędzy szybkim biegiem, a poprawnym odczytywaniem mapy i nawigowaniem w terenie. W formie rekreacyjnej jest doskonalym relaksem dla dorosłych i przygodą dla młodszych. Kolejnymi dyscyplinami orientacji sportowej są na przykład Narciarski bieg na orientację (Ski-O) lub Rowerowa jazda na orientację (MTBO).

Mapa

Mapa wykorzystywana podczas zawodów w biegu na orientację jest szczegółowym obrazem terenu, który ma za zadanie umożliwić zawodnikowi zlokalizowanie się w terenie i wyznaczenie jak najlepszej drogi pomiędzy poszczególnymi punktami. Najważniejszymi parametrami, które określają daną mapę są:

Skala mapy: określa stosunek wielkości elementów na mapie do ich rzeczywistych wymiarów w terenie. Mapy są zazwyczaj wykonane są w skalach od 1: 4 000 (1cm na mapie odpowiada odległości 40m w terenie) do 1: 15 000 (1cm na mapie odpowiada odległości 150m w terenie).

Cięcie warstwicowe: określa stałą różnicę wysokości pomiędzy sąsiadującymi ze sobą warstwicami na mapie. Warstwice są liniami, które łączą w terenie punkty o jednakowej wysokości, dzięki czemu stanowią czytelny obraz różnic wysokości.

Symbole

Na mapie zaznaczone są takie obiekty jak budynki, ogrodzenia, murki, drzewa, krzewy i inne rodzaje pokrycia terenu, które mogą potencjalnie dla zawodnika stanowić punkt orientacyjny. Wszystkie mapy do biegu na orientację są wykonane według międzynarodowych standardów, które definiują wymiary i kolorystykę wszystkich symboli na mapie. Oznacza to, że startując w zawodach na orientację w dowolnym miejscu na świecie mapy są wykonane jednakowo, co ułatwia ich zrozumienie.

Trasa

Trasa, którą każdy zawodnik musi pokonać, nie jest wyznaczona w terenie. Jest tylko zaznaczona na mapie specjalnymi symbolami w kolorze purpurowym lub fioletowym. Miejsce, z którego zawodnik startuje, oznaczone jest na mapie równobocznym trójkątem. Punkty kontrolne są kółkami połączonymi ze sobą ciągłymi liniami, natomiast meta to kółko podwójne. Środek okrągu dokładnie wyznacza miejsce ustawienia punktu kontrolnego.

Punkt kontrolny

Punkt kontrolny zawsze zlokalizowany jest przy obiekcie, który znajduje się w centrum kółka narysowanego na mapie. Składa się ze stojaka, na którym zawieszony jest pomarańczowo-biały lampion o wymiarach boku 30x30cm, oraz ze stacji SPORTident lub specjalnego perforatoru, które służą do potwierdzenia obecności na punkcie. Każdy punkt oznaczony jest swoim kodem, tak, aby zawodnik mógł się upewnić, że dotarł do właściwego punktu.

Opisy punktów kontrolnych

Ważnym elementem na mapie są naniesione w formie tabeli z symbolami opisy punktów kontrolnych. Ich zadaniem jest przekazanie szczegółowej informacji dotyczącej usytuowania punktu kontrolnego. Jest to szczególnie przydatne na przykład, gdy punkt jest zlokalizowany w rogu wysokiego muru, co w przypadku dotarcia do niego od przeciwnej strony muru grozi koniecznością powrotu i jego obiegnięciem. W takiej sytuacji opis da nam cenną informacje, czy punkt "stoi" wewnątrz muru, czy po jego zewnętrznej stronie.

System SPORTident (SI)

SPORTident to elektroniczny system potwierdzania punktów kontrolnych. Każdy zawodnik przed startem otrzymuje chip, który jest mu niezbędny do prawidłowego pokonania trasy. W momencie dobiegnięcia do punktu, zawodnik musi włożyć swoją kartę SPORTident do stacji, która w ułamku sekundy zapisze jego obecność na danym punkcie. Dowodem prawidłowego potwierdzenia punktu jest sygnał dźwiękowy w postaci "piknięcia" oraz sygnał wizualny, czyli migająca na czerwono dioda na stacji SI. Po zaliczeniu jednego punktu można biec dalej...

Filozofia BnO

Bieg na orientację stanowi doskonałą propozycję dla osób, które chcą połączyć aktywność fizyczną z czymś więcej. Tym, co stanowi największe wyzwanie jest umiejętność znalezienia wszystkich punktów kontrolnych przy jednoczesnym zachowaniu dużej prędkości biegu. Wiąże się to koniecznością szybkiej nawigacji w terenie połączoną z wyborem właściwego wariantu dotarcia do kolejnych punktów kontrolnych, co często decyduje o końcowym wyniku biegu. Wniosek jest jeden - zazwyczaj najlepszy nie jest ten, kto najszybciej biega, ale ten, kto najszybciej myśli i podejmuje właściwe decyzje w czasie biegu.

Jak postępować w trakcie wyścigu

  1. Najpierw spojrzyj spokojnie na mapę. Północ jest zawsze na górnej krawędzi mapy. Zwróć uwagę na skalę, to znaczy na przemianę odległości.
  2. Zorientuj mapę, czyli skręć ją tak, aby północ na mapie odpowiadałą północy na kompasu, a więc kierunki na mapie odpowiadają kierunkóm w rzeczywistości. Mapa musi być zorientowana przez cały czas wyścigu.
  3. Zdecyduj się, którędy iść do pierwszego punktu kontrolnego. Prosta linia na mapie, łącząca punkty na mapie nie jest receptą na idealną trasę. Czasami opłaca się biec ścieżką, czasami ominąć wzgórze lub głębokie doliny, czasami połączenie obu.
  4. Warstwice pokazują charakter terenu – im są na mapie bliżej, tym jest stok stromiejszy i odwrotnie.
  5. Jeśli dokładnie przemyślałeś przebieg do pierwszego punktu kontrolnego, można biec. Ale tylko tak szybko, że byś zawsze wiedziałeś, gdzie jesteś.
  6. Jeśli znajdziesz pierwszy punkt kontrolny, najpierw sprawdź jego kod z opisem. Jeśli się zgadza, zaznacz do pola na mapie.
  7. W taki sam sposób kontynuuj, przez wszystkie punkty kontrolne do mety.